به گزارش ایرنا تداوم خشکسالی و کمبود منابع آبی در خراسان جنوبی ضرورت ترویج و توسعه کشت‌های گلخانه‌ای را در این استان بیش از گذشته آشکار کرده به‌گونه‌ای که تسریع در اجرا و تکمیل طرح نهضت گلخانه‌ای در سومین سفر استانی رییس جمهوری که نوزدهم شهریور امسال به خراسان جنوبی انجام شد، مورد تاکید قرار گرفت.

آیت الله سید ابراهیم رییسی در نشست شورای اداری استان که در پایان این سفر یک روزه برگزار شد با تاکید بر اینکه توسعه نهضت گلخانه‌ای در خراسان جنوبی کار بسیار ارزشمندی است گفت: کار گلخانه با استفاده از ظرفیت فارغ‌التحصیلان کشاورزی، اقدام بسیار ارزشمندی است.

رییس جمهوری افزود: باید اعتبار و تسهیلات این گلخانه‌ها با توجه به صرفه آبی و اقتصادی آن در نظر گرفته شود و اختصاص یابد.

وی با اشاره به محصولات استراتژیک خراسان جنوبی از جمله زرشک، عناب و زعفران گفت: فرآوری این محصولات نیز ارزش افزوده بالایی دارد و کارهایی در استان انجام شده اما ناقص است و این فرآیند باید تکمیل شود.

نهضت گلخانه‌ای براساس تفاهم‌نامه‌ای که سال ۱۳۹۸ بین استانداری خراسان جنوبی و شرکت شهرک‌های کشاورزی ایران مبنی بر احداث هزار هکتار کشت گلخانه‌ای در این استان امضا شد، کلید خورد.

این تفاهم‌نامه با مبلغ سرمایه‌گذاری ۱۹۰ میلیارد تومان و پیش‌بینی ۱۲ هزار فرصت شغلی در سه حوزه گلخانه‌ای، شیلات و دامی با هدف بسط، توسعه و ایجاد اشتغال پایدار با فراهم کردن زیرساخت‌های شهرک‌های کشاورزی و مجتمع‌ها در دستور کار قرار گرفت و براساس این تفاهم‌نامه منعقده، استان خراسان جنوبی برای اجرای هزار هکتار گلخانه در مدت سه سال اعلام آمادگی کرد.

طرح نهضت گلخانه‌ که ۷۵۰ هکتار آن مربوط به سطح گلخانه‌ای بود، عملیاتی شد تا از این طریق و با مصرف آب کمتر، جهش ۲۵ برابری در تولیدات و جهش ۱۰ برابری در سطح گلخانه‌های استان رقم بخورد.

همچنین پیش‌بینی شد با تکمیل این طرح‌ها بیش از ۲۸۰ هزار تن محصول به ظرفیت تولیدات گلخانه‌ای استان افزوده و بسیاری از آنها صادر شود.

اما طرح نهضت گلخانه‌ای خراسان جنوبی بعد از گذشت ۲ سال از زمان اجرای آن، اکنون با کمبود اعتبار مواجه شده و متقاضیان و سرمایه‌گذاران که از تامین اعتبار و تسهیلات بانکی به عنوان پاشنه آشیل توسعه کشت گلخانه‌ای در این استان یاد می‌کنند در حصار تامین برخی زیرساخت‌ها به‌ویژه دریافت تسهیلات بانکی گرفتار مانده‌ و منتظر ابلاغ اعتبارات ملی هستند.

استاندار خراسان جنوبی بتازگی با تشریح آخرین روند پیگیری و اجرای مصوبات سفر رییس جمهوری به استان گفت: در راستای توسعه کشاورزی صنعتی، طرح نهضت گلخانه‌ای در حال اجراست و ۳۰۰ هکتار گلخانه در استان ایجاد شده است.

حمید ملانوری اظهار داشت: ایجاد زیرساخت‌های ۷۰۰ هکتار دیگر با ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی در دستور کار است که مقرر شد با حمایت دولت تسریع شود.

درخواست اعتبار و تامین آب برای تکمیل زیرساخت‌ها

مدیر شعبه شرکت شهرک‌های کشاورزی خراسان جنوبی درباره اقدامات انجام شده پس از سفر رییس جمهوری گفت: بعد از این سفر و تاکید رییس جمهوری بر ادامه طرح نهضت گلخانه، برای تکمیل زیرساخت‌های مجتمع‌ها و رفع یکسری نواقص ۸ هزار و ۷۴۳ میلیارد و ۶۱۴ میلیون ریال اعتبار پیش‌بینی شد و در قالب درخواست به استانداری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ارسال شده است.

مهدی سورگی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا یکی از مشکلات مجتمع‌های گلخانه‌ای در دست اقدام استان را تامین آب عنوان کرد و افزود: اگر آب این مجتمع‌ها تامین نشود همه اقدامات بی‌فایده است لذا باید تخصیص آب مورد نیاز شهرک‌ها در دستور کار ویژه شرکت آب منطقه‌ای استان قرار گیرد.

وی بیان کرد: باید از محل سایر منابع آبی به نهضت گلخانه‌ای استان که مورد توجه ویژه دولت سیزدهم نیز قرار دارد، کمک شود.

مدیر شعبه شرکت شهرک‌های کشاورزی خراسان جنوبی گفت: در حال حاضر استان با کمبود نزولات آسمانی و کمبود شدید منابع آبی مواجه است که لزوم تسریع در توسعه کشت گلخانه‌ای را دوچندان می‌کند لذا اکنون که ظرفیت آبی در مجتمع‌های جدید گلخانه‌ای وجود دارد شرکت آب منطقه‌ای باید آب مورد نیاز را تخصیص دهد.

وی یکی دیگر از مشکلات نهضت گلخانه‌ای استان را تسهیلات مورد نیاز ذکر کرد و گفت: دولت زیرساخت‌های لازم را عملیاتی می‌کند و اگر تسهیلات نیز با نرخ پایین‌تر در اختیار سرمایه‌گذار قرار گیرد، انگیزه سرمایه‌گذاران هم بیشتر می‌شود.

سورگی افزود: بازار محصولات گلخانه‌ای از دیگر مسائل است، البته وقتی تولید قابل ملاحظه‌ای داشته باشیم باید برای صادرات و ارسال به سایر استان‌ها نیز برنامه‌ریزی شود؛ موضوعی که ذهن سرمایه‌گذاران را به خود مشغول کرده است و از اکنون باید برای آن برنامه‌ریزی صحیح انجام شود.

وی درباره اسناد مجتمع‌های گلخانه‌ای گفت: از هشت شهرک گلخانه‌ای که واگذار شده، هفت مورد سند آن ثبت شده است و متقاضی می‌تواند سند ملک را به عنوان وثیقه و سازه را به عنوان ضمانت نزد بانک تحویل دهد.

مدیر شعبه شرکت شهرک‌های کشاورزی خراسان جنوبی اضافه کرد: این موضوع برای آن دسته از متقاضیانی که داخل شهرک‌ها اقدام کنند تا حدودی موثر است اما برای بخش خصوصی یا افرادی که خودشان ملک دارند شاید زمین ارزش چندانی نداشته و به لحاظ ارزیابی نتواند سرمایه‌گذار را پوشش دهد.

وی گفت: با توجه به کمبود اعتبارات ملی، احتمال دارد قسمتی از شهرک‌های کشاورزی فقط در فاز مطالعاتی باقی بماند و وارد فاز اجرایی نشود.

سورگی درخصوص اقدامات انجام شده در اجرای این طرح تاکنون گفت: تا امروز تمامی اراضی شناسایی شده تثبیت و در همه آنها فاز یک انجام مطالعات به پایان رسیده است.

وی افزود: عملیات اجرایی زیرساخت‌های پنج شهرک گلخانه‌ای ماژان خوسف، نهبندان، سربیشه، حاجی‌آباد زیرکوه و آیسک سرایان انجام شده است.

مدیر شعبه شرکت شهرک‌های کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: همین پروژه‌هایی که سال گذشته تصویب شده در حال پیگیری است و عملا اقدام جدیدی به پروژه‌های قبلی اضافه نشده است.

وی گفت: هرچند سال مالی دولت تا پایان شهریور ماه تمدید شد اما امسال تفاهم‌نامه‌ها برای ما قطعی نشده لذا در اعتبارات سال جاری هنوز قراردادی منعقد نشده است.

امیدواری گلخانه‌داران به رفع موانع 

یکی از گلخانه‌داران خراسان جنوبی نیز تایید و تاکید رییس جمهوری مبنی بر تسریع در اجرای طرح نهضت گلخانه را مایه امیدواری دانست و گفت: رییس جمهوری در سفر به استان تاکید کرد که گلخانه‌ها مورد توجه ویژه قرار بگیرد که امیدواریم با پیگیری مسوولان استان این دستور عملی شود.

محسن پویان افزود: یکی از مهمترین مشکلاتی که تولیدکنندگان و متقاضیان گلخانه را اذیت می‌کند دریافت تسهیلات و وثایق بانکی است و اگر سازه‌های گلخانه به عنوان وثیقه مورد پذیرش قرار گیرد مشکل بزرگی از ما حل می‌شود.

وی با بیان اینکه تسهیلات و اعتبار برای گلخانه در استان وجود ندارد اظهار داشت: همچنان در برزخ مانده‌ایم و هرچه بیشتر معطل می‌شویم قیمت و هزینه‌ها روز به روز در حال افزایش است.

این گلخانه‌دار گفت: اکنون یک واحد گلخانه ۲ هزار و ۵۰۰ متری گوجه فرنگی داریم که برای توسعه آن اقدام کرده‌ایم اما ۲ سال قبل هزینه احداث واحدی به همین متراژ ۳۰۰ میلیون تومان بود که اکنون باید ۲ تا سه میلیارد تومان هزینه شود در حالی که درآمد ثابت بوده و قیمت محصولات نیز تغییر چندانی نکرده است.

وی افزود: محصولات گلخانه‌ای به صورتی است که ۶ ماه از سال باید مشغول مراحل کاشت و داشت باشیم و ۶ ماه دیگر محصول را برداشت کنیم لذا در نیمی از سال که سود نداریم هم باید هزینه کارگر و سایر هزینه‌ها را بپردازیم پس درخواست داریم توجه بیشتری به گلخانه‌داران یا متقاضیان لحاظ شود.

پویان گفت: اکنون که مبلغ وام بالای میلیارد می‌رسد درخصوص تامین وثیقه مشکل داریم بنابراین بزرگترین لطف به صنعت گلخانه استان رفع مشکلات وثایق است.

وی افزود: گفته شده اگر گلخانه‌ای سند داشته باشد به عنوان وثیقه پذیرفته می‌شود این در حالی است که اسناد گلخانه‌ها در اختیار شرکت شهرک‌های کشاورزی یا امور اراضی جهاد کشاورزی قرار دارد و شاید بخش خیلی کمی از وثیقه را شامل شود.

خواسته اصلی استان؛ تامین تسهیلات کشاورزی 

مجری طرح توسعه گلخانه‌ای سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم گفت: یکی از خواسته‌های اصلی جهاد کشاورزی استان در سفر رییس جمهوری به خراسان جنوبی، تامین تسهیلات بخش کشاورزی بود.

غلامرضا دُره‌کی افزود: برای هر کدام از مصوبات سفر رییس جمهوری به استان یک طرح پنج ساله با برش شهرستانی و برآورد اعتبار مورد نیاز برای مجتمع‌های گلخانه‌ای تنظیم شده و در اختیار مسوولان قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه ظرفیت برای توسعه گلخانه‌ها در داخل مجتمع‌ها و بخش خصوصی در استان وجود دارد گفت: برای طرح نهضت گلخانه‌ای ۲۰ هزار میلیون ریال تسهیلات درخواست داده‌ایم.

مجری طرح توسعه گلخانه‌ای سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی پاشنه آشیل نهضت گلخانه‌ای در این استان را تامین تسهیلات دانست و گفت: با وجود شناور بودن تسهیلات گلخانه‌ای در کشور، یکی از مشکلات بانک این است که هر وقت تسهیلات اختصاص یافت متقاضی را برای تکمیل پرونده فراخوان می‌دهد اما تا پرونده تکمیل شود تسهیلات نیز به پایان رسیده و متقاضی کماکان باید منتظر بماند.

وی با بیان اینکه تسهیلات کم اما بهره آن بالا است افزود: انتظار داریم بانک سختگیری‌ها را کنار بگذارد و قبل از اعلان تسهیلات اجازه دهد متقاضیان پرونده خود را تکمیل کنند تا به محض تخصیص اعتبار بتوان پرونده‌ها را به جریان انداخت.

دره‌کی با بیان اینکه باید به سمت واقع‌نگری تغییر نگرش بدهیم گفت: متقاضیان بخش خصوصی از منابع آب موجود خودشان استفاده می‌کنند لذا تنها درخواست آنها تخصیص و پرداخت تسهیلات کم‌بهره است.

وی اظهار داشت: در مجموع از ابتدای اجرای این طرح تاکنون ۱۵۰ میلیارد تومان تسهیلات در استان خراسان جنوبی پرداخت شده است.

مجری طرح توسعه گلخانه‌ای سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی افزود: ۲۴۰ نفر متقاضی احداث گلخانه از ۲ سال قبل در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند و منتظر دریافت تسهیلات هستند، از آبان سال قبل نیز به دلیل کمبود اعتبار سامانه مذکور بسته شده و متقاضیان قادر به ثبت‌نام نیستند.

به گفته وی تاکنون هیچ واحدی تحویل متقاضی نشده است.

اعتبارات بانکی استان افزایش یابد

معاون اعتباری بانک کشاورزی خراسان جنوبی هم گفت: هزینه اجرای طرح‌ها به‌شدت افزایش یافته است و اگر طرحی با کمتر از یک میلیارد تومان در ۲ سال قبل راه‌اندازی می‌شد اکنون به بیش از سه میلیارد تومان رسیده لذا باید اعتباراتی که به استان داده می‌شود به همین میزان افزایش یابد.

جواد غنچه افزود: اگر متقاضی اظهار داشته که از سال قبل پرونده در جریان است و تسهیلات پرداخت نشده شاید مشکل در تکمیل نشدن مدارک و مستندات بوده است.

وی بیان کرد: بانک سازه‌های گلخانه‌ای را مشروط به اینکه محل اجرا دارای سند باشد به عنوان وثایق قبول می‌کند.

معاون اعتباری بانک کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه سال گذشته سال خوبی برای پرداخت تسهیلات به متقاضیان گلخانه بود گفت: در تشکیل پرونده چند شاخص مهم است از جمله اینکه متقاضی بتواند مستندات را سریع و به‌موقع تحویل دهد، دوم اینکه توانایی مالی و اهلیت داشته باشد چون ۸۰ درصد تسهیلات و ۲۰ درصد مربوط به توانایی مالی متقاضی است که در این صورت می‌تواند منجر به بهره‌وری شود.

وی افزود: از ابتدای امسال تاکنون ۱۹ طرح گلخانه‌ای به مبلغ ۱۷۸ میلیارد ریال و مساحت ۵.۵ هکتار به بانک معرفی شده و تسهیلات در حال پرداخت است.

غنچه گفت: همچنین سال قبل ۴۰ طرح گلخانه‌ای به مبلغ هزار و هشت میلیارد ریال با سطح ۱۴.۶ هکتار به بانک معرفی شده که این پرونده‌ها در جریان است.

وی با بیان اینکه منابع داخلی بانک‌ها ۱۸ درصد است اظهار داشت: برای اینکه مشتریان بتوانند از تسهیلات استفاده کنند از اعتبارات ابلاغی استفاده می‌کنیم و هر سال قراردادهای بین بانک ملی و صندوق توسعه ملی منعقد شده و منابع مالی به استان‌ها تخصیص پیدا می‌کند که گاهی پرداخت تسهیلات به متقاضیان زمان‌بر می‌شود لذا این موضوع استانی نیست بلکه کشوری است.

معاون اعتباری بانک کشاورزی خراسان جنوبی گفت: اعتباراتی که سال گذشته و امسال به گلخانه‌داران پرداخت شده با نرخ ۱۲.۵ درصد است که متقاضیان درخواست کاهش این نرخ را دارند اما در استان قابلیت اجرا ندارد و نیاز به پیگیری از مرکز دارد چون ما فقط پرداخت‌کننده تسهیلات هستیم.

وی افزود: با همین نرخ هم در سطح کشور متقاضیان گلخانه زیادی وجود دارد اما با کسری اعتبار مواجه‌ایم لذا با وضعیت تورم کنونی همین میزان نیز قابل قبول است به شرطی که تسهیلات باشد.

غنچه گفت: اعتبارات در سطح کشور شناور است لذا وقتی پرونده متقاضی تکمیل شود به مرکز ارسال و اعتبار اخذ می‌کنیم، درخواست ورودی اولیه پرونده به بانک زیاد است اما در مرحله اقدام عملی خیلی‌ها انصراف می‌دهند.

شواهد حاکی است که ادامه روند و تکمیل طرح نهضت گلخانه‌ای خراسان جنوبی نیازمند کمک همه‌جانبه مسوولان استانی و کشوری به‌یژه شرکت آب منطقه‌ای استان برای تامین آب، استانداری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان برای تامین اعتبارات و بانک‌ها برای تامین تسهیلات است.

استان مرزی خراسان جنوبی بیش از ۲۰ سال است که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند، منابع آبی به‌شدت افت پیدا کرده و کاهش بارندگی‌ها در سال آبی گذشته نیز طی ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده است.

این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد منابع آبی استان خراسان جنوبی به‌صورت سنتی و غرقابی همچنان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و در چنین شرایطی توسعه کشت‌های گلخانه‌ای علاوه بر کمک به مدیریت منابع آبی استان باعث اشتغالزایی و تولید محصولات صادرات محور می‌شود.